Wszyscy wiemy, że kobiety i mężczyźni są różni. Inaczej myślą, mają inne potrzeby, odmiennie reagują na różne sytuacje, inaczej działają, inne kwestie mają dla nich znaczenie. Powstało na ten temat wiele anegdot, żartów, wybuchło wiele kłótni oraz zaliczono multum spektakularnych wpadek. Temat, który od lat rozgrzewa obydwie strony jest ważny także w sporcie. Na co szczególną uwagę powinni zwracać trenerzy i osoby pracujące z kobietami w sporcie?
Z tego wpisu dowiesz się:
- jakie elementy mentalnej pracy są ważne w pracy z kobietami w sporcie,
- jak wygląda budowanie skutecznego zespołu kobiecego.
Kobiety w sporcie – co jest ważne?
Trenowanie kobiet różni się od pracy z mężczyznami. Duży wpływ mają na to właśnie różne potrzeby przedstawicieli obydwu płci. Nie jest przesądzone, że trener odnoszący sukcesy z męskimi zespołami, powtórzy te same wyniki w rywalizacji z kobietami. Oczywiście, kobiety także potrafią być twarde i zachowywać się jak facet, ale w żeńskich zespołach są kwestie, którym warto poświecić szczególną uwagę. Należą do nich:
- budowanie wiary w siebie,
- przezwyciężenie lęku,
- uczenie pozytywnej odpowiedzi na błędy i problemy,
- radzenie sobie z sukcesem, który może zrodzić lęk przed większymi wymaganiami,
- nauka brania odpowiedzialności na siebie,
- radzenie sobie z relacjami w drużynie, zarówno między zawodniczkami, jak i między zawodniczkami i sztabem.
Kobiety bardzo cenią sobie przywiązanie, współdziałanie, zażyłość. Z kolei źle reagują na odrzucenie, izolację czy porzucenie. Zwłaszcza te ostatnie mogą być rozumiane jako porażka. Konflikty między kobietami wyglądają inaczej niż w grupie mężczyzn. Z dużym prawdopodobieństwem nie będą one toczyć się otwarcie. Kobiety korzystają z innych strategii, bardziej „ukrytych” np. plotkowania czy obmawiania rywalki za plecami. A „danie sobie po pysku” raczej nie zażegna sporów. Zwrócenie większej uwagi na kwestie relacji, zaufania i atmosfery w zespole to jedno z głównych wyzwań stojących przed trenerami żeńskich zespołów.
Jak zbudować skuteczny zespół kobiecy?
Proces ten przebiega w 3 etapach. Rozpoczyna się od etapu społecznej spójności, następnie przechodzi do spójności zadaniowej, a kończy się na zbudowaniu nastawienia na rywalizację.
Spójność społeczna
To jej zbudowanie będzie pierwszym zadaniem trenera, który chce stworzyć dobry żeński zespół. Między kobietami w sporcie musi pojawić więź emocjonalna. Każda z nich musi poczuć się ważną częścią grupy, a grupa ma dawać poczucie bezpieczeństwa i okazywać, że każda z członkiń jest ważnym ogniwem. To właśnie wieź ma stać się środkiem do osiągnięcia głównego celu, czyli odnoszenia zwycięstw. Cel jest taki sam jak w drużynach męskich, jednak osiąga się go inną drogą. Co ważne, ta pozytywna i bezpieczna atmosfera musi funkcjonować w zespole niezależnie od tego, czy wygrywa czy przegrywa. W myśl zasady „jesteś dla nas ważna niezależnie od wyniku”.
W przypadku trenera ważne jest, by dbał on nie tylko o swoje zawodniczki jako sportowców, ale także jako kobiety. W sporcie rozróżniamy złotą i zieloną strefę. W złotej znajduje się wszystko to, co jest związane ze sportem i co na niego wpływa. Z kolei w zielonej są pozostałe elementy życia – niezwiązane ze sportem, choć mogące wpływać na sportową dyspozycję, np. relacje z partnerem czy rodziną. W przypadku kobiet w sporcie warto pamiętać o zielonej strefie, bo niektóre zawodniczki mogą mieć problemy z odcięciem tego, co dzieje się w ich życiu od tego, co ma miejsce na treningu czy zawodach. Chcąc z sukcesem przejść przez pierwszy etap budowania zwycięskiego kobiecego zespołu, warto poznać wykorzystać strategie team-buildingowe, które pomagają w budowaniu spójności i zaufania w zespole.
Spójność zadaniowa
Następnym zadaniem trenera jest pokazanie i wyjaśnienie zawodniczkom ich zadań na boisku, a także nauczenie ich brania odpowiedzialności. Tutaj wchodzimy już w kwestie mocno sportowe, czyli rozumienie zadań, taktyki, ról podczas zawodów. Kluczem do sukcesu w tym etapie jest szczerość i jasny przekaz. Im lepiej zawodniczki zrozumieją filozofię gry, którą chcesz realizować, tym bardziej będą zaangażowane w jej realizację. Musisz także wskazać, jakie role pełnią poszczególne zawodniczki i w jaki sposób każda z nich wpływa na osiągnięcie Waszego celu. Taki jasny podział pozwala także rozwijać odpowiedzialność, bo wszyscy wiedzą, co do nich należy i za jakie elementy odpowiadają.
Przeczytaj także o psychologii sportów zespołowych
Nastawienie na rywalizację
Budowanie silnych relacji opartych na zaufaniu i wzajemnych wsparciu oraz zrozumienie wspólnego celu pozwalają przejść do ostatniej fazy, czyli budowania nastawienia na rywalizację. To sposób myślenia, w którym pojawia się chęć rywalizacji i zwyciężania, bycie asertywnym i sportowo złym, radzenie sobie z przeciwnościami czy z rolą liderki. Znacznie łatwiej będzie wypracować takie podejście, jeśli będziesz zwracać szczególną uwagę na to, by nie urazić uczuć swoich zawodniczek, nie personalizować swoich komunikatów i uwag, pomagać w utrzymaniu pozytywnego, ale realistycznego nastawienia, stawiać cele i podchodzić do nich z optymizmem. Pamiętaj, że uwagi powinny dotyczyć konkretnego zachowania, a nie zawodniczki jako osoby (w tej sytuacji powinnaś zaatakować po prostej vs jesteś beznadziejna, nie nadajesz się do ataku). Szczególnie ważne są emocje, jakie mogą u kobiet pojawić po porażce. Poczucia winy powinno jak najszybciej pozbyć właśnie poprzez bezpieczną atmosferę i skupienie na relacjach. Po porażce zawodniczkami po prostu trzeba się zaopiekować.
Cały ten tekst także nie jest złotym środkiem, raczej wskazówką na co warto zwrócić uwagę w pracy z kobietami w sporcie. Na pewno znajdą się takie zawodniczki, które pod względem podejścia przypominać będą typowych sportowców płci męskiej. Z drugiej strony utalentowane, ale bardzo wrażliwe zawodniczki także nie są niczym rzadzkim. Im lepiej poznasz swoje zawodniczki, tym lepiej będziesz wiedział, jak z nimi pracować. Jedno pozostaje niezmienne – pamiętaj, jak ważną dziedziną dla kobiet są emocje.
Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą ?
Psychologia sportu
Źródła:
- Beswick, B. (2010). Focused for soccer. Champaign: Human Kinetics.
- Wojciszke, B. (2014). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.