Jak radzić sobie z przeszkadzającymi myślami – program MAC w sporcie
Psychologia jako nauka ciągle się zmienia. Psychoanaliza, behawioryzm, Gestalt, ACT, CFT (a to dopiero początek) – od różnych podejść może zaboleć głowa samych psychologów, a co dopiero laików, którym nazwy mogą się z niczym nie kojarzyć. Dlatego czasem tak trudno znaleźć odpowiedniego specjalistę. Dzisiaj chciałabym pokazać Wam podejście, które coraz mocniej zyskuje na popularności, a i w sporcie zaczyna być coraz chętniej stosowane. Mowa o Terapii Akceptacji i Zaangażowania (ACT) i programie MAC.
Z tego wpisu dowiesz się:
- jaka jest różnica między ACT-em a podejściem poznawczym,
- co robić, gdy nadal mierzysz się z przeszkadzającymi myślami,
- jak wygląda program MAC w pracy ze sportowcami.
O ACT pisałam już wcześniej, bo miałam już okazję uczestniczyć w dwóch szkoleniach z tego zakresu. Na początku nie mogłam się do niego przekonać. Może dlatego, że jak każde podejście, to także operuje właściwym sobie, tajemniczym słownictwem. Ale im dalej w las, tym bardziej intuicyjne się okazało.
W poszukiwaniu skutecznego środka
Na ACT trafiłam podczas prób szukania metod pomocnych w pracy z przekonaniami. Psychologia sportu w dużym stopniu korzysta z technik poznawczych – czyli mówiąc w skrócie i ogólnikowo – jeśli pojawiają się przekonania, które utrudniają rywalizację (np. nie nadaję się do tego, nie powinnam tu być) należy zamienić je bardziej wspierające (np. dam radę, dam z siebie wszystko). Zazwyczaj zmiana przekonań to długi i żmudny proces wymagający ogromnego wysiłku zarówno od psychologa, jak i Klienta. Ten pierwszy prowadzi Klienta przez logiczne i racjonalne argumenty mające pokazać, że owo przekonanie nie jest odpowiednie, że nie pokazuje całej rzeczywistości. I choć na poziomie logicznej analizy ma to swoje uzasadnienie, to w rzeczywistości często kończyło się stwierdzeniem – ja wiem, że to bez sensu, ale i tak tak myślę. Czasem przekonania skutecznie opierają się racjonalnym argumentom.
Z takiego powodu ja zaczęłam szukać czegoś innego. Czegoś, co będzie działać. Z tej samej przyczyny tęgie psychologiczne głowy opracowały MAC, czyli The Mindfulness-Acceptance-Commitment Approach. Program MAC to adaptacja Terapii Akceptacji i Zaangażowania oraz praktyk mindfulness do sportu i innych dziedzin, których celem jest poprawa osiągnięć.
Gdy logika zawodzi w odniesieniu do umysłu
Być może Wy też macie podobne doświadczenia. Że łatwo powiedzieć: uwierz w siebie, myśl pozytywnie, zacznij w siebie wierzyć. Ale nieważne, jak mocno byśmy tego chcieli, zawsze pojawi się w naszej głowie głos, który szybko przypomni, ile to już rzeczy nam wcześniej nie wyszło. Nie ma w tym nic dziwnego – ten sam głos pojawia się zarówno w mojej, jak i w Waszych głowach. Dla nas, żyjących w zachodniej kulturze, logiczne jest, że tego głosu trzeba się pozbyć. A gdy tylko to zrobimy, będziemy lepsi, skuteczniejsi, bardziej efektywni. Tak samo jest w przypadku smutku, złości czy innych „niechcianych” emocji. Gdy tylko przestanę myśleć, że jestem beznadziejna, na pewno będę wygrywać. Stawiamy sprawę warunkowo: jeżeli… to. Jeśli czytając to macie wrażenie, że skądś to znacie, to MAC może być odpowiedzią na to, czego doświadczacie.
Bo MAC proponuje coś diametralnie innego – mogę myśleć, że jestem beznadziejna i nadal mogę wygrywać. Ważniejsza jest nasza relacja z myślami (np. czy traktuję je jako oczywisty fakt, czy jak produkt mojego umysłu, z którym wcale nie muszę się zgadzać), a nie ich treść. Zamiast walczyć z naszymi umysłami pozwalamy im być takimi, jakie są i nadal rywalizować na dobrym poziomie. Dalej na pierwszy plan wysuwają się wartości – czyli to jakim tak naprawdę sportowcem, człowiekiem chcę być. To kolejna zmiana – do tej pory w centrum zainteresowania były wyniki sportowe – teraz najważniejszy jest człowiek. Bo sportowiec to przede wszystkim człowiek i jeśli, jako człowiek będzie czuł się ze sobą dobrze, to także na arenie sportowej będzie odnosić sukcesy.
Jak wygląda program MAC w praktyce?
- Pierwszym etapem jest psychoedukacja, której część masz już za sobą 🙂 To tutaj Klient poznaje metodę pracy, zapoznaje się z jej celami i odnosi jej założenia do swojego doświadczenia. Sprawdzamy, jak to, co proponuje MAC odnosi się do Twojego doświadczenia.
- Kolejnym krokiem jest wprowadzenie technik skoncentrowanych na byciu tu i teraz i na ich znaczeniu dla optymalnego wykonania. Uczymy się także patrzeć na swoje myśli, jako coś, co umysł nam mówi, a nie jak na „najprawdziwszą” prawdę. Myśl nie zawsze oddaje rzeczywistość i nie zawsze trzeba na nią reagować. Czasem wystarczy pozwolić im po prostu być.
- Trzecie zadanie dotyczy odkrywania swoich wartości i zrozumienia różnicy między wartościami a celami. Szukamy odpowiedzi na pytania, co jest najważniejsze w sportowej aktywności. Wartości to takie kotwice, które pomagają nam w codziennych zmaganiach oraz drogowskazy, które podpowiadają, jak się zachować.
- Od wartości przechodzimy do zrozumienia, jak ważna jest gotowość do doświadczania trudnych emocji na drodze do osiągania celów zgodnych z wartościami. Pozwalamy tym trudnym przeżyciom być, a nie próbujemy się ich pozbyć za wszelką cenę.
- Następnie powoli zaczynamy łączyć wszystkie elementy i przechodzimy do zaangażowania, czyli do konkretnych działań, które pozwalają poprawić wykonanie.
Tak w skrócie wygląda proces pracy. Co ważne, przydaje się on nie tylko w sporcie. Bo znów najważniejszy jest człowiek, więc nabyte umiejętności można wykorzystywać nie tylko na sportowych arenach, ale i w codziennych sytuacjach. Praca w ten sposób przynosi efekty zarówno dorosłym, jak i nastolatkom.
Na pierwszy rzut oka może to brzmieć trochę niewiarygodnie i nieintuicyjnie. Ale, gdy poszukacie we własnym doświadczeniu, to na pewno znajdziecie momenty, w których działaliście mimo trudności, dlatego że robiliście coś bardzo, bardzo ważnego. Nierzadko znosiliście trudny i przeżywaliście silne emocje, ale mimo wszystko dążyliście do celu. Prawda? 🙂 Jeśli zatem czujesz, że wewnętrzny głos cały czas przeszkadza Ci w działaniu, to warto zainteresować się tym podejściem.
Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą ?
Źródło:
Gardner,F.L., Moore, Z.E., (2007). The Psychology of Enhancing Human Performance. New York: Springer Publishing Company, LLC.
