Jak budować samoocenę dziecka? – 5 wskazówek dla rodziców
Samoocena to sposób w jaki o sobie myślimy. Dobre zdanie na swój temat pozwala podejmować nowe wyzwania i radzić sobie z przeciwnościami. I pewnie nie ma rodzica, który nie chciałby, by jego pociecha w dorosłym życiu świetnie sobie radziła i odważnie kroczyła od sukcesu do sukcesu, nie przejmując się porażkami. I to niezależnie od tego, czy będzie zawodowym sportowcem czy będzie robić całkiem co innego. Rodzice mają ogromny wpływ na budowanie samooceny oraz pewności siebie dziecka. Jak budować samoocenę dziecka?
Z tego wpisu dowiesz się:
- co to jest samoocena,
- kiedy się kształtuje,
- dlaczego tak duży wpływ na nią mają rodzice,
- jak wzmocnić samoocenę dziecka
Czym jest samoocena?
Samoocena to postawa wobec samego siebie. W dużym uproszczeniu to, co myślę o sobie. Wważam, że jestem ok czy też nie? Może być wysoka (albo za wysoka), niska, pozostają na średnim poziomie albo klasyfikująca się w jeszcze innym miejscu na skali od niskiej do wysokiej. Niska samoocena u dziecka niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji psychologicznych w dorosłym życiu. Z drugiej strony zbyt wysoka też nie jest stanem idealnym. Trudno też odpowiedzieć na pytanie, jaka jest idealna samoocena. Ja powiedziałabym, że to taka, która pozwala Ci realnie oceniać swoje możliwości.
Na jakiej podstawie tworzy się samoocena?
Samoocena zaczyna się kształtować w dzieciństwie. To jeden z najważniejszych elementów, jaki rodzice przekazują dzieciom. Bo przekonanie, że jestem OK przyda się nie tylko na boisku, ale w każdej dziedzinie życia. Co zatem zrobić, by wzmacniać samoocenę dziecka? Bardzo dużo, zaczynając już od najmłodszych lat!
Przez długi czas w życiu dziecka to rodzice są najważniejszymi osobami (potem ustępują pola rówieśnikom, ale ich wpływ nigdy całkowicie nie zanika). I to właśnie oni mają największy wpływ na to, jak dziecko będzie czuło się samo ze sobą. Jeśli obecnie Ty jako rodzic zmagasz się z jakimiś lękami czy ograniczeniami to najprawdopodobniej pochodzą one właśnie z dzieciństwa. To rodzice kształtują to, czy dziecko będzie widziało siebie jako mądrą i kompetentną osobę czy jako nieudacznika i nic nie wartego człowieka.
Dla dzieci ogromnie ważne jest zadowolenie rodziców (chociaż czasem może wydawać się, że jest całkiem odwrotnie!). Potrzebują akceptacji w ogromnym stopniu. Akceptacji takimi, jakimi są. Wtedy kiedy zdobywają bramki i wtedy, gdy martwią się zmarnowanej szansie. Przypomnij sobie, czego Ty jako dziecko chciałeś od swoich rodziców: podziwu, uznania, dobrego słowa? Może nie było tego, czego wtedy potrzebowałeś. Ale nie oznacza to, że Ty nie możesz dać dziecku tego, czego ono pragnie. To właśnie w rodzicach dzieci odbijają się, jak w lustrze. W lustrze, które pokazuje kim naprawdę są.
Jak budować samoocenę dziecka?
Co zatem robić, by podnieść samoocenę u dziecka? Sekret tkwi w małych rzeczach. Małych chociaż trudnych do zmiany, bo w ogromnym stopniu wykonujemy je nawykowo.
Zwracaj uwagę na pozytywy
Choć mówi się o tym coraz więcej, to nadal najłatwiej jest nam pokazywać, co dzieci zrobiły źle. Natomiast zapominamy o pozytywach, bo uznajemy, że tak być powinno. Dzieci powinny dobrze się uczyć, przynosić dobre oceny, przykładać się do treningu i pomagać w domu. Gdy to rzeczywiście się dzieje, zapominamy o docenieniu, pochwaleniu czy nawet zauważeniu. To, co pomijamy ma ogromne znaczenie dla samooceny dzieci.
Doceniaj zdolności
Często dzieci otrzymują pochwałę za osiągnięte wyniki. Uczy, że jestem OK tylko, gdy coś osiągam. Znacznie lepiej chwalić za wysiłek, podjęte próby czy zdolności. Zwłaszcza że dzieci same nie potrafią dobrze rozpoznawać swoich zdolności. Jeśli Twoje dziecko poradziło sobie z konfliktem z kolegą z drużyny, koniecznie go za to pochwal – „Pogodziliście się sami? Zobacz, jak dobry jesteś w rozwiązywaniu problemów”.
Daj dziecku szansę się sprawdzać
Stwarzaj dziecku okazję do rozwijania swoich umiejętności. Jeśli samo spakowało torbę na trening i o niczym nie zapomniało, to koniecznie go za to pochwal (np.: Zobacz, jaki jesteś dobrze zorganizowany, o niczym nie zapomniałeś), a następnie zadbaj o to, by mogło pakować samodzielnie swoją torbę na trening. By rozwijać umiejętności potrzebujemy dużo praktyki, niezależnie od tego, czy chodzi o czytanie, pisanie czy samodzielność.
Dzięki temu dziecko uczy się, że są obszary, w których jest naprawdę dobre. Zaczyna widzieć siebie jako zdolnego do wykonywania różnych zadań. A jeśli w innej dziedzinie życia będzie miało trudności, to nadal zostanie w nim przekonanie, że świetnie potrafi inne rzeczy.
Modelowanie
Pamiętasz jak Twoje dziecko uczyło jeść nożem i widelcem albo myć zęby? Obserwując innych. Taka nauka poprzez patrzenie, jak robią to inni nazywa się modelowaniem. Na tej podstawie dziecko zdobywa także wiedzę na temat samego siebie. Jeśli Ty potrafisz wybaczyć sobie błędy, to będzie to znak dla Twojego dziecka, że tak należy postępować po porażce. Jeśli z uznaniem i akceptacją mówisz o innych, Twoje dziecko to przejmie. A jeśli ich krytykujesz i osądzasz, to nie zdziw się, że Twoja pociecha będzie robiła to samo.
Zadbaj o siebie
Niekiedy dość silnie funkcjonuje jeszcze model matki Polki poświęcającej wszystko dla dzieci i rodziny. Tak samo może być jeśli mężczyzna uważa, że jego zadaniem jest utrzymanie rodziny i powinien całkowicie poświęcić się pracy zawodowej. Takie zasady dzieci również przejmują. Tylko czy przemęczony rodzic będzie w stanie dać dzieciom akceptację, swój czas i pochodzić do ich pomysłów z entuzjazmem? Czy będzie raczej zirytowany, skłonny do wybuchu? Zadbanie o siebie także jest ważne. I co więcej, pokazuje dzieciom, jak ważne jest także dbanie o własne potrzeby, nie tylko innych.
Przeczytaj także, jak rozwijać pewność siebie dziecka
Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję ?
Źródło:
McKay, P., Fanning, P. (1992). Self-esteem. A proven programme of cognitive techniques for assessing, improving and maintaining your self-esteem. Oakland: New Harbringers Publications Inc.
