Uczestnictwo w sporcie jest ogromnym wyzwaniem. Dlatego sposób, w jaki zawodnicy podchodzą do zadań, jakie stawia przed nimi rywalizacja ma ogromne znaczenie dla osiąganych przez nich wyników. Wyzwanie to kolejny składnik odporności psychicznej. Czym jest wyzwanie w sporcie i jakie ma znaczenie?
Z tego wpisu dowiesz się:
- jak model odporności psychicznej definiuje wyzwanie w sporcie,
- czym charakteryzują się osoby lubiące wyzwania, a czym te, które ich unikają,
- w jaki sposób pracować nad podejściem do wyzwań.
Kolejnym elementem modelu odporności psychicznej 4C jest wyzwanie. Określa ono, w jaki sposób reagujemy na wyzwania. Jak definiują Strycharczyk i Clough:
Wyzwanie to każde działanie lub wydarzenie, które postrzegamy jako odstępstwo od normy i które wymaga od nas elastyczności.
Zatem jeśli masz przed sobą trudne zadanie do wykonania to to, w jaki sposób do niego podchodzisz mówi o tym, jak postrzegasz wyzwania. W jaki sposób postrzegasz zmiany i nowe doświadczenia? Jaka jest Twoja postawa w stosunku do wyników, które osiągasz, zarówno tych dobrych, jak i złych?
Wyzwanie? Raczej nie…
Swoje podejście do wyzwań można umieścić gdzieś na kontinnum między całkowitą niechęcią do ich podejmowania, a entuzjastycznym nastawieniem. Osoby z pierwszego końca źle znoszą nagłe zmiany, są mało elastyczne i preferują raczej sytuacje znane, o przewidywalnym przebiegu. Unikają ryzyka, zwłaszcza jeśli w grę wchodzi porażka. Nie przepadają także za rywalizacją. Jeśli nie uda im się osiągnąć satysfakcjonującego wyniku to szybko potrafią się zniechęcić do dalszej pracy i z dużym prawdopodobieństwem w przyszłości będą unikać podobnych sytuacji. Mogą przejawiać także skłonności do wyolbrzymiania negatywnych konsekwencji.
Wyzwanie? Zdecydowanie tak!
Na drugim końcu skali znajdują się osoby, które z radością podejmuje nowe wyzwania. Cechuje je silna motywacja do działania, wykorzystywania swojej wiedzy, sprawdzania granic własnych możliwości. Nie tylko lubią wyzwania i zmiany, ale nudzą się bez nich! Chętnie angażują się w nowe zadania. Napędza je rywalizacja. Zazwyczaj patrzą pozytywnie na świat i z każdego rezultatu potrafią wyciągnąć wnioski.
Tak jak w przypadku każdej cechy, jej skrajne nasilenie może być problemem. Nie inaczej jest w przypadku wyzwań. Nadmierny pociąg do wyzwań może czynić takie osoby aroganckimi i utrudniać dostrzeganie, że inni nie zawsze równie entuzjastycznie podchodzą do nowych inicjatyw. Często zdarza się, że takie osoby zbyt wiele biorą na swoje barki, co może skutkować trudnościami w ustaleniu tego, co w danej chwili najważniejsze.
Wyzwanie w sporcie
Na podstawie tej charakterystyki łatwo stwierdzić, że lepiej radzić sobie ze sportem będą osoby bliższe drugiego końca skali. W końcu sport to ciągłe zmiany, nieustanne wyzwania i konieczność dostosowywania się do nich. Zawodnik świetnie funkcjonujący na treningu i bardzo utalentowany może mieć problem ze startem, bo nie przepada za rywalizacją i bardziej go ona stresuje niż ekscytuje. Z kolei ten o mniejszym talencie i zaangażowaniu na treningach może wygrywać zawody, bo uwielbia rywalizację.
W zależności od cech sportowca różnie będzie wyglądać praca z zawodnikiem. W przypadku tego, który rywalizacji nie lubi warto skupić się na technikach kontrolowania lęku i stresu. Rywalizacja budzi w takich osobach niechęć, a często także lęk przed porażką. W tym wypadku sprawdzi się także trening umiejętności kontrolowania własnych myśli czy koncentracja na zadaniu.
Z kolei w przypadku osób o skrajnie entuzjastycznym podejściu do wyzwań warto pracować nad wyznaczaniem celów i ich realizacją. Takie osoby będą łatwo się nudzić, co może doprowadzić do porzucenia zadania. A wytrwałość i zaangażowanie są w sporcie tak samo ważne, jak podejście do celów.
Niezależnie od tego, gdzie na skali między niechęcią do wyzwań a entuzjazmem znajduje się zawodnik możliwa jest praca nad osiągnięciem optymalnego stanu. Nad sposobem postrzegania wyzwań i radzenia sobie z nimi warto pracować, a tym samym rozwijać – tak ważną w sporcie – odporność psychiczną.
Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą ?
Psychologia sportu
Źródło:
Strycharczyk, D., Clough, P. (2018). Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.