Jak zarządzać pobudzeniem?

Jak zarządzać pobudzeniem?

Finał MŚ w piłce nożnej to bez wątpienia wydarzenie budzące emocje zarówno w uczestnikach, jak i kibicach. O ile dla kibiców to zwiastun piłkarskiej uczty, o tyle dla piłkarzy, trenerów i sztabu to jedna z najbardziej stresujących wydarzeń w życiu. Jak zarządzać pobudzeniem, napięciem, stresem, jakie pojawia się przy tego rodzaju imprezach? 

Z tego wpisu dowiesz się:

  • czym jest strefa optymalnego funkcjonowania,
  • jak zarządzać swoim pobudzeniem tak, by odpowiednio zmniejszać je lub wzmacniać.

Strefa optymalnego funkcjonowania

Wszyscy jesteśmy inni i w różnych warunkach pracujemy z różną skutecznością i wydajnością. Przykładowo – niektórzy lubią wykonywać działania pod presją, np. czasu. Daje im to prawdziwego kopa do działania. Inni nie znoszą robić czegokolwiek na ostatnią chwilę, bo powoduje to u nich zbyt duży dyskomfort, odbijający się na efektywności pracy. Tak samo jest ze sportowcami. Jeden świetnie będzie czuł się w otoczeniu wrogich kibiców w meczach o najwyższą stawkę, dla innego będą to warunki uniemożliwiające rywalizację.

Każdy sportowiec posiada indywidualną strefę optymalnego funkcjonowania. Mówi ona przy jakim poziomie napięcia, pobudzenia sportowiec wchodzi w stan, umożliwiający mu najlepsze zaprezentowanie swoich umiejętności.

Zjawisko to badał rosyjski psycholog sportu Yuri Hanin. Stworzył on termin „strefa optymalnego funkcjonowania” (IZOF – Individualized Zones of Optimal Functioning). Odkrył, że sportowcy mają swoje indywidualne strefy optymalnego napięcia, będąc w których, osiągają najlepsze wyniki. Jeśli poziom lęku czy napięcia znajdzie się poza tą strefą, to wykonanie sportowe się pogorszy.

Zatem to, gdzie znajduje się owa strefa,  na kontinuum od bardzo niskiego pobudzenia do bardzo wysokiego, będzie inne dla każdego zawodnika. Jeden będzie czuł się lepiej, gdy poziom napięcia, lęku będzie bardzo niski, drugi z kolei będzie radził sobie świetnie, gdy natężenie lęku będzie bliskie maksimum. IZOF nie jest jednym punktem, ale pewnym odcinkiem na wspomnianym kontinnum. Dalsze badania Hanina potwierdziły, że IZOF istnieje nie tylko dla odczuwanego lęku, ale także emocji towarzyszących rywalizacji sportowej.

Jak zarządzać pobudzeniem?

Jakie praktyczne wnioski można wyciągnąć z teorii IZOF i badań Hanina? Znając własną optymalną strefę funkcjonowania zawodnik powinien umieć tak zarządzać poziomem lęku i emocjami, by móc świadomie się w niej znaleźć.

Jednak zanim zastanowisz się, jak zarządzać pobudzeniem, koniecznie musisz scharakteryzować swoją optymalną sferę funkcjonowania. Przypomnij sobie najlepszy występ w dotychczasowej karierze. Jakie emocje Ci wtedy towarzyszyły? Byłeś mocno pobudzony czy raczej spokojny i rozluźniony? Im więcej szczegółów uda Ci się przypomnieć, tym lepiej dobierzesz strategie pozwalające na zarządzanie pobudzeniem.

Możesz także spróbować przypomnieć sobie swój najgorszy start, tak by określić jaki stan zdecydowanie przeszkadza Ci w osiąganiu najlepszego poziomu.

Spokojny czy pobudzony?

Teraz zastanów, czy lepiej czujesz się, gdy jesteś mocno pobudzony czy raczej spokojny i opanowany. Od tego zależeć będzie jakie metody działania wybierzesz.

Ostatnim krokiem w planowaniu działania będzie wybór odpowiedniej strategii. Jeśli chcesz obniżyć poziom napięcia przed ważnymi zawodami, to zastanów się, jakie czynności zazwyczaj pomagają Ci się odprężyć. Może to być czytanie książek, joga albo spacer. Warto korzystać także z technik relaksacyjnych np. treningu autogennego Schultza czy relaksacji progresywnej Jacobsona. A może jakaś uspokajająca muzyka?

Jeśli lepiej funkcjonujesz na wysokim poziomie napięcia, to zastanów się co je u Ciebie wzmaga. Może to być np. odpowiednia muzyka czy motywacyjne fragmenty filmów lub książek. Zwróć uwagę na bokserów i to w jaki sposób wchodzą na ring. To sport, w którym wysokie pobudzenie i silne emocje sprzyjają wykonaniu sportowemu.

Nauka tego, jak zarządzać pobudzeniem odpowiednio do sytuacji nie jest trudna, ale wymaga dużej świadomości własnego funkcjonowania.

Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą ?