Czym jest psychologia sportu?
Nikogo nie dziwi, że nad przygotowaniem sportowców do zawodów czuwa cały sztab specjalistów. Oczywiste jest, że znajdują się w nim trenerzy, lekarze, fizjoterapeuci, dietetycy, statystycy. Coraz częściej do ich grona dołączają także psycholodzy sportu. Na czym polega ich praca, czym jest psychologia sportu, co odróżnia ją od innych dziedzin psychologii?
Z tego wpisu dowiesz się:
- czym jest psychologia sportu,
- nad jakimi obszarami pracują psycholodzy sportu,
- z jakich technik najczęściej korzysta psychologia sportu.
Czym jest psychologia sportu?
Psychologia sportu to nauka, której głównym zadaniem jest poprawa osiągnięć sportowych. Cały czas pokutuje jeszcze przekonanie, że z usług psychologa, niezależnie od specjalizacji, korzystają tylko wariaci. Zgodnie z nim chodzenie do psychologa sugeruje, że z osobą korzystającą z takich usług jest coś nie tak.
Psychologia jako dziedzina wiedzy bardzo długo koncentrowała się tylko na tym, co w człowieku złe, co odbiega od normy. Jednak to nie jedyne podejście do zagadnień ludzkiej psychiki. Coraz większą popularnością cieszy się psychologia pozytywna, która najwięcej uwagi poświęca szczęściu i czynnikom, które je wywołują. Ta gałąź psychologii największy nacisk kładzie na to, co takiego człowiek ma w sobie, co pozwala być mu szczęśliwym.
Wróćmy teraz do definicji. Czym zatem jest psychologia sportu? Jest dziedziną, która koncentruje się na poprawie – nie na naprawie. Poprawa oznacza, że coś jest ok, ale może być jeszcze lepsze. Zatem zawodnik korzystający z usług psychologa wcale nie jest nienormalny, on po prostu rozwija swoje umiejętności – trenuje je, tak samo jak umiejętności fizyczne.
Obszary działania psychologii sportu
Pomoc w byciu coraz lepszym, a tym samym w zdobywaniu kolejnych szczebli kariery jest głównym zadaniem psychologii sportu. Odbywa się to m.in. poprzez:
- trening umiejętności radzenia sobie ze stresem,
- budowanie i wzmacnianie pewności siebie,
- trening koncentracji,
- trening wizualizacji,
- umiejętne wyznaczanie celów,
- wzmacnianie motywacji,
- kontrolę pobudzenia,
- pracę nad wewnętrznymi przekonaniami.
Trening psychologiczny (mentalny) to nic innego jak zestaw ćwiczeń, które systematycznie powtarzane prowadzą do zdobywania, kształtowania oraz utrwalania cech i umiejętności psychicznych zawodnika, takich jak np.: koncentracja uwagi, samokontrola poziomu pobudzenia i emocji czy odporność psychiczna w obliczu stresu. Głównym celem treningu psychologicznego jest wyposażenie zawodnika w takie umiejętności, które pomogą mu poradzić sobie w trudnych, boiskowych sytuacjach. Te psychologiczne umiejętności są wyuczone. Tak jak potrzebowałeś wielu systematycznych powtórzeń, by perfekcyjnie opanować poszczególne elementy Twojej dyscypliny, tak samo dzięki treningowi mentalnemu możesz nauczyć się np. radzić sobie ze stresem.
Wszystkie te umiejętności rozwijane są poprzez trening. Tak jak fizyczne przygotowanie do startów odbywa się przez trening, tak umiejętności psychologiczne także są nabywane poprzez trening. Tak więc psychologia sportu ma więcej wspólnego z fizycznym treningiem niż z wróżeniem z fusów i długimi pobytami na kozetce.
Podejście poznawczo-behawioralne
Psychologia nie jest jednorodną nauką. Na przestrzeni czasu rozwinęło się wiele szkół psychologicznych, które mają odmienne zdanie na ludzką naturę, przyczyny problemów i możliwości leczenia. Z tych różnic wynikają także odmienne techniki pracy.
Psychologia sportu w największym stopniu korzysta z technik szkoły poznawczo-behawioralnej. Oznacza to, że źródłem rezerw są negatywne powiązania między myślami, emocjami i zachowaniem. To myśli i przekonania w znacznej mierze determinują to, w jaki sposób człowiek się czuje i jak się zachowuje. Nieracjonalne, negatywne myśli są główną przyczyną problemów. Zmiana myśli na bardziej adaptacyjne zmieni doświadczane emocje oraz wpłynie na zachowanie. Przeanalizujmy to na przykładzie.
Mówi się, że szklanka może być do połowy pełna albo do połowy pusta. Na pewno znasz osoby, które bez problemu zakwalifikowałbyś do jednej i drugiej grupy. To właśnie ich sposób myślenia każe im widzieć szklankę do połowy napełnioną lub opróżnioną. W przypadku podejścia poznawczo-behawioralnego głównym celem byłoby, żeby osoba, dla której szklanka była dotąd do połowy pusta, zaczęła ją postrzegać jako do połowy pełną.
Nie wszyscy związani ze sportem wiedzą czym jest psychologia sportu i jakimi technikami się posługuje. A nieznane często traktowane jest z dużą rezerwą. W przypadku psychologii sportu najważniejszą kwestią jest zrozumienie, że zajmuje się ona treningiem psychologicznym. A przecież trening to dla sportowców chleb powszedni. Dlaczego zatem nie trenować mentalnie?
