Co to jest koncentracja?

Co to jest koncentracja?

Sportowcy dużo i często mówią o koncentracji. Ile razy zawodnicy wspominali o chwilowej utracie koncentracji tłumacząc niesatysfakcjonujące wyniki? Ile razy trenerzy nawoływali, by ich podopieczni skupili się na grze? O koncentracji mówił także Kamil Stoch. Mnogość tych przykładów pokazuje, jak istotną rolę pełni koncentracja w sporcie. Co to jest koncentracja? Jakie są jej funkcje? Dlaczego koncentracja w sporcie jest tak ważna?

Z tego wpisu dowiesz się:

  • co to jest koncentracja,
  • jakie są podstawowe funkcje koncentracji,
  • dlaczego koncentracja jest ważna w sporcie.

Co to jest koncentracja?

Koncentracja to umiejętność nakierowania uwagi na określony cel. Dla ułatwienia przyjmijmy, że koncentracja i uwaga to to samo (psychologia je rozróżnia, ale nie o chodzi nam tutaj o teorię). Oznacza to, że człowiek jest w stanie świadomie sterować swoją uwagą, kierując ją w wybranym kierunku. Kiedy mam przed sobą stresujące zadanie, to moje myśli krążą głównie wokół tego zadania. Nie docierają do mnie żadne informacje z zewnątrz, cała moja uwaga poświęcona jest stojącemu przede mną wyzwaniu. Jestem całkowicie skoncentrowana na zadaniu i wszystkie moje siły przeznaczam na jego realizację. Piłkarz idealnie skoncentrowany na meczu kieruje swoją uwagę tylko na te aspekty działania, które pomogą mu grać dobrze – jest skupiony na piłce, na grze kolegów z drużyny oraz na zagraniach rywali. Nie docierają do niego natomiast gwizdy i krzyki kibiców.

Opisane powyżej sytuacje są modelowe, a co za tym idzie trudne do osiągnięcia. Przypomnij sobie lekcje w szkole albo wykłady na studiach. Jak długo byłeś w stanie utrzymać całkowitą koncentrację? Badania pokazują, że ten czas to ok. 15 minut. Niewiele, prawda? Zwłaszcza jeśli weźmiesz pod uwagę, że mecz piłki nożnej trwa przynajmniej 90 minut, a rywalizacje w siatkówce czy tenisie mogą trwać nawet kilka godzin! Przez cały ten czas zawodnik musi być odpowiednio skoncentrowany.

Koncentracja w sporcie – funkcje

Mam nadzieję, że nie masz już wątpliwości, jak ważna jest koncentracja w sporcie. A skoro potrafisz już odpowiedzieć na pytanie co to jest koncentracja, to czas przeanalizować jakie zadania spełnia. Według Nęcki i in. (2005) uwaga pełni 5 funkcji. Są to:

  • selekcja źródła danych,
  • przeszukiwanie pola percepcyjnego,
  • wydłużona koncentracja na wybranym bodźcu,
  • koordynacja czynności jednoczesnych,
  • przerzutność.

Selekcja źródła danych

Podczas rywalizacji do sportowca dociera ogromna ilość bodźców. Część z nich można określić jako ważne np. polecenia trenera, sygnały kolegów z drużyny, dostrzeżenie zwodu wykonywanego przez przeciwnika. Inne z kolei nie pomagają zawodnikowi, wręcz przeciwnie rozpraszają go, np. głośne zachowanie kibiców przeciwnej drużyny. Dzięki uwadze sportowiec jest w stanie wyselekcjonować te informacje, które są ważne dla rywalizacji. Tak będzie np. w przypadku piłkarza, któremu udało się odczytać zamiary przeciwnika i nie dać się wykiwać. Selekcja źródła danych pozwala skupić się na jednym obiekcie czy aspekcie działań i zignorować pozostałe.

Przeszukiwanie pola percepcyjnego

W tym przypadku uwaga pomaga przeszukać teren w poszukiwaniu istotnych informacji. Przeszukiwanie pola percepcyjnego wykonuje bramkarz wznawiając piłkę spod własnej bramki, gdy rozgląda się, który z jego kolegów  ma najlepszą pozycję. Takie samo działanie wykona rozgrywający w piłce ręcznej, gdy będzie szukał partnera niekrytego przez zawodników przeciwnej drużyny.

Wydłużona koncentracja

Wspomniałam wcześniej, że średni czas, w którym potrafimy utrzymać dobrej jakości koncentrację wynosi ok. 15 minut. Jednak wiele meczów czy zawodów trwa znacznie dłużej, co stawia trudne zadanie przed zasobami uwagi. Dzięki wysiłkowi możliwe jest przedłużenie czasu koncentracji.  Zwróć uwagę, że podczas długich rozgrywek ilość błędów wzrasta wraz z czasem trwania. Kilkugodzinna rywalizacja to nie tylko obciążenie fizyczne, ale także psychiczne. Spróbuj przypomnieć sobie, jak czułeś się po zakończeniu zadania, które wymagało przedłużonej koncentracji. Prawdopodobnie odczułeś znaczny spadek energii, zmęczenie, a Twój mózg przypominał zużytą gąbkę.

Koordynacja czynności jednoczesnych

Rzadko zdarza się tak, że wykonujemy tylko jedną czynność w jednej chwili. Jako czynności rozumiem tutaj każde działanie, zarówno fizyczne, jak i umysłowe. Przykładowo, rozgrywający w siatkówce poza tym, że musi rozegrać piłkę (czynność motoryczna) musi także podjąć decyzję do kogo ją rozegrać (czynność umysłowa). Z kontrolą czynności jednoczesnych ma do czynienia także zawodnik, który podczas gry martwi się tym, co może mu nie wyjść albo jakie będą konsekwencje nieudanego zagrania. Piłkarz zmierzający pod pole karne przeciwnika jest skupiony nie tylko na tym, by nie dać sobie odebrać piłki, ale także jednocześnie przeszukuje pole widzenia w poszukiwaniu zawodników ze swojej drużyny, do których mógłby podać piłkę. Koordynacji czynności jednoczesnych wymaga każda dyscyplina, w której istotna jest obserwacja gry i reagowanie na to, co się dzieje.

Przerzutność

Czasami zdarza się, że nie jesteśmy w stanie wykonać dwóch czy więcej czynności jednocześnie. Wtedy pojawia się konieczność przerzucania zasobów uwagowych, a więc zmiany obiektu, na którym zawodnik jest w danej chwili najmocniej skoncentrowany. Ten sam rozgrywający w siatkówce może szybko zerknąć na stronę rywali, by ocenić ich ustawienie w bloku. W rezultacie na moment przestaje koncentrować się na lecącej w jego stronie piłce. Większość dyscyplin sportowych wymaga od uczestników ciągłego i szybkiego przerzucania uwagi z jednego bodźca na drugi.

Wiesz już co to  jest koncentracja w sporcie i  jakie pełni funkcje. Powyższe przykłady ukazują, jak ważną umiejętnością dla sportowców jest koncentracja uwagi. Na koniec – sprawdź swoją umiejętność koncentracji!⤵

Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą ?