Od juniora do seniora – jak to widzi psychologia?
18 urodziny to magiczna granica dorosłości. Według prawa to wtedy nastolatek staje się dorosłym. Jednak dorosłość na papierze nie zawsze idzie w parze z tą psychiczną. Dojrzałości nie traktujemy jako jednego punktu, po przekroczeniu którego wszystko się zmienia. To raczej wymagający, pełen emocji proces, podczas którego istnieje duże ryzyko przeżywania kryzysów. W sporcie dorosłość wyznacza przejście od rywalizacji młodzieżowej do poziomu seniorskiego. Tak samo jak „tradycyjne” dojrzewanie – dojrzewanie sportowe to także proces i wyzwanie, z którym zawodnik musi sobie poradzić.
Z tego artykułu dowiesz się:
- ile trwa „stawanie się” seniorem,
- jakie są etapy przechodzenia z poziomu juniorskiego do seniorskiego.
Ile czasu potrzeba by sportowo dorosnąć?
W seniorskich zespołach i rozgrywkach pojawiają się coraz młodsi zawodnicy. Nikogo nie dziwi się 17- czy 18-latek rywalizujący z zawodnikami 30-letnimi lub starszymi. Metody treningowe coraz bardziej się rozwijają, a w mediach coraz częściej pojawiają się doniesienia o sportowych perełkach, którzy swoją sportową dorosłość rozpoczynają mając naście lat.
I zawodnicy, i trenerzy zdają sobie sprawę, że taka zmiana jest wymagająca, głównie pod kątem fizycznym. Zwiększają się obciążenia treningowe, zmienia się styl gry, pieniądze zaczynają odgrywać coraz ważniejszą rolę. Nie możemy jednak zapominać, że taka zmiana to także ogromne wyzwanie dla zawodnika pod kątem mentalnym.
Choć rozpoczęcie rywalizacji z seniorami może wydawać się jednym wydarzeniem (pierwszy mecz, turniej, podpisanie kontraktu) to psychologiczna adaptacja do nowej sytuacji jest zdecydowanie dłuższa. Według badań może trwa ona do 5 lat i bywa określana największym wyzwaniem w całej sportowej karierze. Te 5 lat to czas, którego potrzebuje zawodnik, by zorientować się w nowej sytuacji, zaadaptować do niej i ustabilizować formę.
Jak przebiega przejście od juniora do seniora?
Badacze podzielili ten proces na 4 etapy:
- przygotowania – to okres, w którym młody zawodnik przygotowuje się do rywalizacji jako senior na pełen etat. Może już grać na poziomie seniorskim, ale są to pojedyncze występy, nie jest jeszcze na stale włączony do zespołu seniorskiego;
- orientacji – rozpoczyna się, gdy zawodnik na stałe rozpoczyna trenowanie z seniorami. Teraz musi nauczyć się zasad rządzących w nowym środowisku, znaleźć sposoby na odnalezienie się w nim, odnaleźć swoje miejsca w nowym zespole;
- adaptacji – gdy zawodnik zdobędzie niezbędną wiedzę do funkcjonowania w nowym otoczeniu rozpoczyna się okres adaptacji. Jego głównym zadaniem jest zdobycie miejsca w zespole, istotnego dla tego, jak drużyna wygląda i funkcjonuje;
- stabilizacji – w tym czasie zawodnik jest już pełnoprawnym członkiem drużyny seniorskiej. Ma ugruntowaną pozycję i jest gotów do utrzymywania dobrej dyspozycji.
Sportowo dorosły, mentalnie nastolatek
Przed zawodnikiem pojawia się zdecydowanie więcej zadań niż tylko zaadaptowanie się do fizycznych różnic między rozgrywkami seniorskimi a juniorskimi. Dodatkową trudnością jest fakt, że naprzeciw tych wyzwań staje nastolatek, który musi radzić sobie również z wyzwaniami typowymi dla okresu dojrzewania. Nasz mózg rozwija się do około 25 roku życia. Szczególny rozwój przeżywa wtedy kora przedczołowa – odpowiedzialna za podejmowanie decyzji, planowanie czy przewidywanie konsekwencji działań. Sprawia to, że nastolatek który staje przed dorosłymi zadaniami, nie zawsze jest już w 100% gotowy do ich podjęcia.
Sportowa dorosłość wymaga od młodego zawodnika zdecydowanie większej dojrzałości niż ta, którą obecnie osiągnął. Zbyt duże wymagania i niewystarczające sposoby radzenia sobie mogą stać się źródłem olbrzymich trudności w adaptacji do nowej sytuacji. To także jedna z przyczyn, dlaczego tak niewielu zawodników wyróżniających się na poziomie juniorskim nie daje sobie rady w rozgrywkach seniorskich. Jest to również informacja na temat tego, jak ważne jest wsparcie mentalne w procesie przygotowywania zawodnika do zawodowej kariery.
Bibliografia:
Czujesz, że ten temat Cię dotyczy? Umów się na sesję, popracujemy nad Twoją najlepszą formą?
